De ministerraad van de Vlaamse Regering van 14 juli 2023 kende een drukke agenda met veel omgevingsrechtelijke thema’s. Op deze laatste ministerraad voor het zomerverlof nam de Vlaamse Regering onder andere de volgende besluiten:

• Ze keurde een voorontwerp van decreet goed om wijzigingen aan het Bodemdecreet door te voeren en uitvoering te geven aan de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie PFAS-PFOS.
• Ze wees verschillende watergevoelige openruimtegebieden (WORG) voorlopig aan.
• Ze keurde ook een voorontwerp van een wijzigingsdecreet (hierna: het ‘voorontwerp’) goed, dat wijzigingen zal aanbrengen in de omgevingsvergunningsprocedure.

In dit artikel staan we kort stil bij het voorontwerp. Het voorontwerp voorziet een 8-tal belangrijke wijzigingen aan het huidige omgevingsvergunningsdecreet, namelijk:

1. een modulaire omgevingsvergunningsprocedure;
2. wijziging van de termijnen van de omgevingsvergunningsprocedure – de ‘basisprocedure’ kent een termijn van 60-dagen en elke bijkomende module houdt ook een termijn toevoeging van 60-dagen in. Dit houdt een verlenging in van de huidige procedure, maar zou uiteindelijk wel tot een tijdswinst moeten leiden;
3. toepassingsgebied modulaire vergunningsprocedure – het voorontwerp bevat een lijst waarin bepaald wordt op welke aanvragen de ‘modulaire vergunningsprocedure’ van toepassing is. Zo wordt bijvoorbeeld duidelijk gesteld dat ook een ‘aanvraag tot bijstelling van voorwaarden’ onder deze procedure valt;
4. lijst van projecten waartegen geen administratief beroep mogelijk is;
5. mogelijkheid tot bijstelling van een nog niet volledige uitgevoerde omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen;
6. introductie van het omgevingsbesluit;
7. mogelijkheid tot overdracht van een meldingsplichtige exploitatie van een ingedeelde inrichting of activiteit;
8. dossiertaks verschuldigd per beroepsschrift – Het Voorontwerp verduidelijkt dat één dossiertaks betaald dient te worden per beroepsschrift, deze zal uniform EUR 100 bedragen.

In deze bijdrage gaan we dieper in op de introductie van de ‘modulaire omgevingsvergunning’ (punt 1 hierboven), de lijst van projecten waartegen geen administratief beroep mogelijk is (punt 4 hierboven) en de introductie van het omgevingsbesluit (punt 6 hierboven).

Het voorontwerp is nu bezorgd aan diverse adviesinstanties. Wij merken op dat dit voorontwerp mogelijk nog wijzigt door de Vlaamse Regering op basis van de gevraagde adviezen en/of bij de behandeling ervan in het Vlaams Parlement.

1. Modulaire omgevingsvergunningsprocedure

Momenteel voorziet het omgevingsvergunningsdecreet twee vergunningsprocedures: (i) de gewone procedure waarbij een openbaar onderzoek wordt georganiseerd over de aanvraag (beslissing binnen 105/120 dagen na de ontvankelijkheids- en volledigheidsbeslissing); en (ii) de vereenvoudigde procedure zonder een openbaar onderzoek (beslissing binnen 60 dagen na de ontvankelijkheids- en volledigheidsbeslissing).

Het voorontwerp schaft dit onderscheid af en voorziet nog één omgevingsvergunningsprocedure, de zogenaamde ‘modulaire omgevingsvergunningsprocedure’.

De modulaire omgevingsvergunningsprocedure bestaat uit een aantal procedurestappen (modules genoemd) die steeds van toepassing zijn. Daarnaast bestaan er ook een aantal modules die afhankelijk van de concrete aanvraag, de aanvrager en het verloop van de procedure kunnen worden toegevoegd, zoals een openbaar onderzoek of de toepassing van een administratieve lus om procedurele fouten lopende de procedure nog te verhelpen.

Het voorontwerp voert geen nieuwe modules in, al wordt er wel getracht om lacunes en onduidelijkheden te verhelpen in de bestaande procedurestappen.

De concrete modules zijn:

1. de indiening van een aanvraag of een administratief beroep;
2. een ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek (niet van toepassing bij een ambtshalve initiatief);
3. in voorkomend geval, advisering;
4. in voorkomend geval, een openbaar onderzoek;
5. in voorkomend geval, de toepassing van een of meerdere administratieve lussen;
6. in voorkomend geval, de toepassing van een of meerdere wijzigingslussen;
7. het onderzoek en de beslissing over de aanvraag;
8. de bekendmaking van de beslissing over de aanvraag.
   
   

2. Lijst van projecten waartegen geen administratief beroep mogelijk is

Het voorontwerp bepaalt dat de Vlaamse Regering een lijst van gemeentelijke projecten kan vaststellen waartegen geen administratief beroep mogelijk is bij de deputatie. De afschaffing van de administratieve beroepsfase voor bepaalde kleinere projecten moet de vergunningsprocedure versnellen en de autonomie van de lokale besturen verhogen. De Vlaamse Regering geeft als voorbeeld van dergelijke projecten de bouw van garages of carports en beperkte uitbreidingen of verhardingen.

Tegen een vergunningsbeslissing over een dergelijk project dat voorkomt op de gemeentelijke lijst, zal bijgevolg enkel een jurisdictioneel beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen mogelijk zijn.

3. Omgevingsbesluit

Een opmerkelijke nieuwigheid die het voorontwerp invoert, is het zogenaamde omgevingsbesluit. Een omgevingsbesluit is een beslissing over een omgevingsvergunningsaanvraag in combinatie met een planologische herbestemming van het projectgebied door middel van een ruimtelijk uitvoeringsplan.

Door dit omgevingsbesluit zal het in bepaalde situaties niet langer nodig zijn om de lange procedure te volgen bestaande uit eerst een bestemmingswijziging van het projectgebied door de aanname van een ruimtelijk uitvoeringsplan gevolgd door een aparte omgevingsvergunningsaanvraag voor de realisatie van deze bestemmingswijziging. Met het omgevingsbesluit worden deze opeenvolgende stappen vermeden. Door de integratie zal ook nog maar één MER-rapport en één openbaar onderzoek nodig zijn.

Een omgevingsbesluit kan toegepast worden voor: (i) ruimtelijke impulsprojecten, dit zijn projecten die het ruimtelijk rendement op een kwalitatieve manier verhogen en dus inschrijven in de Vlaamse bouwshift, (ii) zonevreemde werken van algemeen belang en (ii) zonevreemde werken in verband met bedrijvigheid.

De aanvraag van een omgevingsbesluit kan tot gevolg hebben dat er wordt afgeweken van de bevoegdheidsverdeling inzake ruimtelijke planning doordat de bevoegdheid van de plannende overheid deze van de vergunningverlenende overheid volgt. Indien bijvoorbeeld een omgevingsvergunning wordt aangevraagd voor een project waarvoor de deputatie bevoegd is, dan zal steeds de provincieraad de bevoegde plannende overheid zijn. Er bestaat hierop wel één uitzondering namelijk voor ruimtelijke impulsprojecten, hiervoor is de gemeente steeds bevoegd.

De procedure voor het verkrijgen van een omgevingsbesluit gebeurt volgens de modulaire omgevingsvergunningsprocedure waarin voor het omgevingsbesluit de belangrijkste aspecten van een procedure tot vaststelling van een RUP worden geïntegreerd. In afwijking van de standaardbeslissingstermijn van 60 dagen, bedraagt deze voor een omgevingsbesluit 180 dagen. Tegen een beslissing over een omgevingsbesluit zal geen administratief beroep mogelijk zijn omdat dit zou ingaan tegen de doelstelling tot versnelling van de procedures. Er kan bijgevolg enkel een jurisdictioneel beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen worden ingesteld.

Wij houden jullie verder op de hoogte van de volgende stappen in de verdere uitwerking van dit voorontwerp en eventuele wijzigingen die zich hier nog zouden opdringen, alsook de definitieve beslissing omtrent de inwerkingtreding van het uiteindelijke decreet.